Columns
De opmars van de nieuwste mens
De Nieuwe Mens van Lenin en Che Guevara heeft het niet gered. De arbeider die onder leiding van de Partij verlost zou worden van zijn knellende kapitalistische en egocentrische neigingen en zich samen met zijn kameraden onder het zingen van blijmoedige strijdliederen zou wijden aan de belangen van de gemeenschap, is niet veel verder gekomen dan die prachtige affiches. De voormalige Nieuwe Mensen zitten nu in Moskou met een pensioentje van een paar tientjes op een houtje te bijten en in Havana loopt iedereen dagelijks zijn kostje bij elkaar te scharrelen. Het enige verschil is dat in Havana de verbleekte affiches nog steeds aan de muur hangen.
Nu staat de Nieuwste Mens in de steigers en die ziet er heel anders uit. Deze Nieuwste Mens is vooral met zichzelf bezig.
De Engelse managementgoeroe Charles Handy schetst een toekomstbeeld van mensen in de westerse wereld die hun leven en werk als een portfolio zien met een wisselende inhoud. De mensheid zal gaan bestaan uit een grote verzameling eenmansbedrijfjes die zich dan eens met deze en dan weer met andere activiteiten bezig houden om in hun levensonderhoud te voorzien. Vaste dienstverbanden worden zeldzaam, organisaties zijn flexibel, wisselende groepen werken aan projecten en ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheid voor de inrichting van het flexibele leven.
Als we om ons heen kijken begint het er al aardig op te lijken. Steeds meer professionals beginnen voor zichzelf, het flexwerken neemt toe en de thuiswerker met alleen afspraken over resultaten rukt op.
De bedrijfsverenigingen en de vakbonden worden er doodzenuwachtig van, ze zien het aantal premiebetalers en daarmee de onderlinge solidariteit afnemen en proberen met steeds weer nieuwe regels deze zelfstandigheid aan banden te leggen. Het lijkt een achterhoedegevecht.
De Nieuwste Mens is een eenling die goed voor zichzelf moet zorgen. Vandaar dat je tegenwoordig regelmatig leest over de nieuwste ideeen en how to artikelen over hoe je jezelf als product in de markt moet zetten en hoe je via je netwerk deze markt kunt bewerken. Dit nieuwe leven vereist heel andere vaardigheden. Snelle handige jongens en meisjes zijn natuurlijk in het voordeel. Als je dan ook nog de zelfdiscipline kunt opbrengen om aan het werk te blijven zonder de prikklok, de controle van de baas en collega’s en niet ongelukkig wordt door het gemis van de dagelijkse contacten met de collega’s, dan zit je helemaal snor. Maar o wee als het aan deze eigenschappen ontbreekt.
De prachtige Nieuwe Mens van Che Guevara is niet van de grond gekomen omdat de mensen in de praktijk toch niet zo sociaal en altruistisch waren als de ontwerpers bedacht hadden. De Nieuwste Mens zal over minder autonomie blijken te beschikken en meer sociale behoeften blijken te hebben dan uit het voorlopige ontwerp blijkt.
Dat zich hier een enorme markt aandient voor trainingen en individuele coaching en begeleiding is duidelijk. Veel van de foutjes in het voorlopige ontwerp kunnen met enige inspanning enigszins worden aangepast. Op de voorpagina’s van de landelijke bladen staan ze al aangekondigd: training in empowerment, persoonsgerichte communicatie, zelfvertrouwen, ondernemerschap, noem maar op. Een cursus voor de losers, de mannen en vrouwen die niet mee kunnen komen heb ik er niet tussen zien staan.
© Theo IJzermans
Columns: